Is valbeveiliging verplicht?

Vanzelfsprekend draag je een veiligheidshelm met een reflecterend hesje als je in de bouwsector werkt. Het is ook verstandig om valbeveiliging te gebruiken wanneer je op hoogte werkt. Maar hoe zit het met de regelgeving rondom valbeveiliging? En is het verplicht om valbeveiliging te gebruiken? In deze blog duiken we in deze onderwerpen, bespreken we de gevaren van het niet dragen van valbeveiliging en sluiten we af met de verschillende soorten valbeveiliging die passen bij diverse situaties. 

Wetgeving van valbeveiliging

Volgens de Arbowet in Nederland zijn werkgevers verplicht om valbeveiliging aan te bieden aan werknemers die op een hoogte van 2,5 meter of meer moeten werken. Hierbij spelen collectieve maatregelen en persoonlijke beschermingsmiddelen een belangrijke rol. Ook is het verplicht een risico-inventarisatie en -evaluatie op te stellen om valrisico’s te identificeren. De werkgever moet bovendien werknemers instrueren over het juiste gebruik van valbeveiliging. Het doel van deze verplichtingen is om valrisico’s te voorkomen en de veiligheid op de werkvloer te waarborgen. 

Al met al zijn dit veel verplichtingen waar zowel werkgever als werknemer zich aan moeten houden. Hieronder gaan wij dieper in op de verplichtingen.

Collectieve maatregelen & persoonlijke beschermingsmiddelen

Collectieve maatregelen zijn constructies die bedoeld zijn om risico’s van vallen te minimaliseren, want zoals het oude gezegde “voorkomen is beter dan genezen”. Deze maatregelen worden vaak aan een rand van een werkoppervlak geplaatst, zoals metalen hekken, barrières, valnetten en borstweringen. Daarnaast is het voor werkgevers verplicht om persoonlijke beschermingsmiddelen, afgekort PBM, aan te bieden. Dit zijn beschermingsmiddelen die je als werknemer verplicht bent te dragen, bijvoorbeeld oorkappen, veiligheidsbrillen, werkhandschoenen, werkschoenen met stalen neus en veiligheidshelmen.

Risico-inventarisatie

Ter voorbereiding op het voorkomen van valrisico’s is de werkgever volgens de Arbowet verplicht om een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) op te stellen. Dit is een plan van aanpak waarin de werkgever potentiële valgevaren identificeert. Het plan beschrijft welke maatregelen er genomen worden om deze gevaren te voorkomen, wanneer deze uitgevoerd worden en wie verantwoordelijk is. Daarnaast is er in Europa een richtlijn, genaamd Richtlijn 89/391/EEG, die de basis vormt voor minimumnormen rondom veiligheid en gezondheid op de werkvloer, en die deze verplichting versterkt.

Instructies over het correct gebruiken van valbeveiliging

Werkgevers zijn verplicht instructies te geven over het correct gebruiken van de aangeboden valbeveiliging. De naleving van deze verplichting wordt gecontroleerd door de Nederlandse Arbeidsinspectie. Als de werkgever dit niet aan voldoet, kunnen boetes worden opgelegd of kan het werk per direct worden stilgelegd.

Gevaren van het niet dragen van valbeveiliging

De meeste ongevallen op de werkvloer ontstaan doordat veiligheidsmaatregelen en -voorschriften voor werken op hoogte niet worden nageleefd. Je kunt bijvoorbeeld door een opening in de werkvloer vallen of per ongeluk een object laten vallen dat iemand anders op de grond raakt. Dit kan leiden tot lichte verwondingen, maar ook tot permanente arbeidsongeschiktheid of zelfs de dood. Dit soort ongevallen brengt vaak medische kosten, verlies van productiviteit en mogelijk juridische kosten met zich mee.

Soorten valbeveiliging

Zoals eerder besproken, zijn er twee soorten valbeveiliging: collectieve maatregelen en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM). Collectieve maatregelen zijn constructies die valrisico’s voorkomen in de werkomgeving. Persoonlijke beschermingsmiddelen zijn beschermingsmiddelen die je tijdens het werken draagt. Beide zijn verplicht in de bouwsector en de industrie. Hieronder bespreken we een aantal voorbeelden van valbeveiliging die geschikt zijn voor specifieke situaties.

Voorbeelden van collectieve maatregelen

Collectieve maatregelen vormen fysieke barrières die valrisico’s voorkomen, zoals leuningen, hekwerken en beveiligingsrails. Deze zie je vaak terug op daken en steigers rondom openingen om te voorkomen dat werknemers per ongeluk vallen. Mocht er toch iemand of materiaal vallen, dan zijn vangnetten de aangewezen middelen om dit op te vangen.

Voorbeelden van persoonlijke beschermingsmiddelen

Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) zijn ontworpen om werknemers te beschermen tegen potentiële gevaren op de werkvloer. Voor valbeveiliging zijn dit bijvoorbeeld harnasgordels, valstopapparaten, touwen, riemen en veiligheidshelmen. Harnasgordels worden strak om het lichaam gedragen en kunnen worden vastgezet aan een ankerpunt met behulp van touwen of riemen, waardoor een val wordt voorkomen. Valstopapparaten zijn mechanismen die automatisch in werking treden wanneer iemand dreigt te vallen. Deze worden vaak in combinatie met harnasgordels gebruikt. Veiligheidshelmen beschermen tegen vallende objecten en zijn standaard verplicht op bouw- of industrieterreinen.

Is valbeveiliging verplicht?

Om terug te komen op de vraag: “Is valbeveiliging verplicht?” Het antwoord is “zeker weten”. Werkgevers zijn volgens de Arbowet verplicht om maatregelen te nemen rondom valbeveiliging zodra werknemers op een hoogte van 2,5 meter of meer werken. Dit omvat collectieve maatregelen zoals leuningen en vangnetten, en persoonlijke beschermingsmiddelen zoals harnassen en valstopapparaten. Ook moeten werkgevers een risico-inventarisatie en -evaluatie opstellen en werknemers instrueren over het juiste gebruik van valbeveiliging. Het niet naleven van deze maatregelen kan leiden tot valincidenten, boetes en zelfs het stilleggen van werkzaamheden. Daarom is het van groot belang om deze regels goed na te leven als je in de bouwsector of industrie werkt.